Κυπριακό Δεκέμβριος 2025: Περιγραφή σκηνικού

Μετά και τη συνάντηση ανάμεσα σε Τουφάν Έρχιουρμαν και Ταγιπ Έρντογαν, κάποια πράγματα έχουν αρχίσει να ξεκαθαρίζουν. 

Ο Έρχιουρμαν δεν είναι – στα μάτια όλων – «ένας ακόμη Τουρκοκύπριος ηγέτης που πήγε στην Άγκυρα για να πάρει οδηγίες». Αντιθέτως, εξέφρασε καθαρά τη δική του θέση, διαμορφωμένη από την ισχυρή εντολή που έλαβε από την κοινότητά του. Αυτό, από μόνο του, αποτελεί μια αλλαγή μετά από χρόνια πολιτικής στασιμότητας.

Είναι αλήθεια ότι υπάρχει μακρύς δρόμος μπροστά μας και τίποτα δεν έχει λυθεί. Είναι προφανές ότι απαιτείται σοβαρότητα και μετριοπάθεια. Όμως πρέπει να είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε ότι οι Τουρκοκύπριοι απέρριψαν έναν πολιτικό που τους μιλούσε μόνο για δύο κράτη, και επέλεξαν έναν πολιτικό που μιλά για συνολική λύση. 

Ο Έρχιουρμαν, δίπλα από τον Ερντογάν, έστειλε σαφή μηνύματα για συνομιλίες εντός των παραμέτρων του ΟΗΕ. Μηνύματα τα οποία πρέπει να αφουγκραστεί η Ελληνοκυπριακή πλευρά. Σε αντίθεση με την εποχή Ταταρ, η Ελληνοκυπριακή πλευρά δεν μπορεί πλέον να ισχυρίζεται ότι οι Τουρκοκύπριοι βρίσκονται εκτός των παραμέτρων του ΟΗΕ. Ο Ερχιουρμάν μιλά τη γλώσσα του ΟΗΕ, είναι έτοιμος για σοβαρό διάλογο αλλά δεν προτίθεται να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις για χάρη των διαπραγματεύσεων. Ζητά πραγματική δέσμευση στις παραμέτρους της λύσης και αυτό είναι δικαιολογημένο.

Είναι επίσης καθαρό ότι η πολιτική ισότητα φανερώνεται ως το σημείο αιχμής για την Τουρκοκυπριακή κοινότητα. Η πολιτική ισότητα περιγράφεται στις εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα, δεν συνιστά αριθμητική ισότητα και η αποδοχή της, χωρίς ναι μεν αλλά, μπορεί να ξεκλειδώσει τη διαδικασία. 

Αν οι δύο Κύπριοι ηγέτες καταφέρουν να δημιουργήσουν εκ νέου ένα δομημένο πλαίσιο διαλόγου, η Τουρκία έστειλε προσεκτικά αλλά καθαρά το μήνυμα ότι δεν θα το εμποδίσει. Γι’ αυτό, τώρα η σειρά ανήκει στον Νίκο Χριστοδουλίδη. Πρέπει να επιδείξει ηγεσία και πολιτικό θάρρος, υπερβαίνοντας τις αντιδράσεις και τις πιέσεις που περιβάλλουν την προεδρία του. 

Οι Τουρκοκύπριοι θέλουν να δουν εάν είναι πραγματικά ειλικρινής όσον αφορά την πολιτική ισότητα και την κατανομή εξουσίας και εάν θα προσέλθει στο τραπέζι με την ίδια σοβαρότητα και με μια προσέγγιση προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα.

Ως Volt θεωρούμε ότι για την Κυπριακή Δημοκρατία, τόσο το πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών αλλά και το ότι είμαστε κράτος μέλος της Ευρωπαικής Ένωσης, είναι η δύναμή μας και πρέπει να τα αξιοποιήσουμε.  Είμαστε υπό κατοχή και κινδυνεύουμε με σκληρό σύνορο με την Τουρκία πάνω στην πράσινη γραμμή. Η ασφάλεια,η ευημερία και η προοπτική για τη χώρα εξαρτώόνται από τη λύση του Κυπριακού και δεν μπορούμε πλέον να αναλωνόμαστε σε διαπραγματεύσεις εις χάριν διαπραγματεύσεων ούτε να θεωρούμε ότι έχουμε το περιθώριο του χρόνου. Κάθε μέρα που περνά, τα τετελεσμένα επί του εδάφους είναι χειρότερα για την πλειοψηφία των Κυπρίων. 

Θεωρούμε απαραίτητο να γίνουν κινήσεις σε διάφορα επίπεδα από την Ελληνοκυπριακή πλευρά ούτως ώστε να αξιοποιηθεί η όποια συγκυρία προκύψει. Οι κινήσεις πρέπει να γίνουν τόσο εσωτερικά όσο και σε διεθνές επίπεδο, σε συνάρτηση με την ευρύτερη κινητικότητα στη σχέση Τουρκίας και  Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Ως Volt πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνουν και κινήσεις χαμηλής πολιτικής με σκοπό να χαράξουν την πορεία για την υψηλή πολιτική. Δεν πρέπει να υποβαθμίζεται η σημασία τέτοιων κινήσεων που μπορούν να βελτιώσουν την καθημερινότητα των Κυπρίων, να ενισχύσουν την επικοινωνία και εμπιστοσύνη ανάμεσα στους ανθρώπους του νησιού και που μπορούν να δείξουν τον δρόμο μπροστά. 

To Volt προτείνει: 

Α) Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και καθημερινότητα: 

1. Την προσπάθεια για διάνοιξη νέων σημείων διέλευσης με τρόπο που να ιεραρχείται η βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών και το τέλος της τεράστιας ταλαιπωρίας σε κάποια σημεία και με την αντίληψη ότι κάθε σημείο που ανοίγει, είναι προς όφελος όλων των Κυπρίων. 

2. Την συμβολή του νέου Τουρκοκύπριουι ηγέτη για την μετακίνηση των εγκαταστάσεων του τουρκικού στρατού στην Αγία Μαρίνα Σκυλλούρας και τον Ασώματο και την επιστροφή των κατοίκων τους. Αναγνωρίζουμε ότι το μέτρο αυτό δεν εξαρτάται απόλυτα από τον κ. Έρχιουρμαν καθώς απαιτείται η συνεργασία και της Τουρκίας, ωστόσο πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να ασκήσει αποφασιστικά την επιρροή του ώστε να επιτευχθεί άμεσα ένα μέτρο που θα συμβάλει καταλυτικά στην δημιουργία ενός κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης που θα άνοιγε τον δρόμο για την επίτευξη μιας συνολικής λύσης.

3. Την επανασύσταση του προγράμματος Imagine, ένα πρόγραμμα τόσο σημαντικό για την εδραίωση της εμπιστοσύνης και της επαφής ανάμεσα στη νέα γενιά του νησιού. Το πρόγραμμα τερματίστηκε από τον τότε Τουρκοκύπριο ηγέτη, Ερσίν Τατάρ και καλούμε τον νέο Τουρκοκύπριο ηγέτη, Τουφάν Έρχιουρμαν να προχωρήσει στην επανέναρξη του. Νοείται ότι η Ελληνοκυπριακή πλευρά πρέπει να εμφανιστεί θετική και χωρίς προσκόμματα απέναντι σε αυτό το ενδεχόμενο, όπως καταγράφει σε αριθμό σημείωμάτων της προς τον Γενικό Γραμματέα Ηνωμένων Εθνών. 

4. Δημιουργία επιτροπής αλήθειας.

5. Σε περίπτωση που τα πράγματα αρχίσουν να ξαναμπαίνουν σε τροχιά διαπραγμάτευσης και συνεννόησης, ζητούμε την επανασύσταση της Ad hoc επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εναρμόνιση της Τουρκοκυπριακής κοινότητας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η εν λόγω επιτροπή βοηθά στην προώθηση της Ευρωπαϊκής αντίληψης και λειτουργίας στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα, κάτι που είναι αναγκαίο αν εννοούμε όντως ότι θέλουμε μια ενωμένη και Ευρωπαϊκή Κύπρο με την λύση του Κυπριακού. 

Β) Διαπραγματευτικό κεκτημένο: 

ΠΟΥ ΜΕΙΝΑΜΕ  
Ζητούμε από τους ηγέτες να: 

1. διαβεβαιώσουν ότι αποδέχονται τις συγκλίσεις μέχρι το Κραν Μοντανά και τη συνάντηση του Βερολίνου το 2019 όπως αυτές περιγράφονται σε πολύ γενικές γραμμές στην έκθεση του Γενικού Γραμματέα τον Σεπτέμβρη του 2017 (Πλαίσιο Γκουτέρες)

2. αποδοχή της πολιτικής ισότητας, όπως αυτή περιγράφεται σε εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα

3. Με πλήρη κατανόηση ότι κάποια δεδομένα επί του εδάφους έχουν αλλάξει μέσα στα χρόνια από το Κραν Μοντανά, ζητούμε από τους δύο ηγέτες να αιτηθούν την ετοιμασία από τα Ηνωμένα Έθνη ενός ολοκληρωμένου εγγράφου με όλες τις επιτευχθείσες συγκλίσεις και τα θέματα τα οποία εκκρεμούν, στο πρότυπο του εγγράφου που είχε ετοιμάσει τον Απρίλιο του 2013 ο Αλεξάντερ Ντάουνερ. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να μελετηθούν σωρεία εγγράφων, πρακτικών και προφορικών δεσμεύσεων, τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της διάσκεψης του Κραν Μοντανά αλλά και το ανακοινωθέν του Βερολίνου το 2019.

Γ) Νέα Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή για τις Περιουσίες

Ζητούμε: 

Τη σύσταση, το συντομότερο δυνατό, μιας Δικοινοτικής Τεχνικής Επιτροπής για τις Περιουσίες, ως Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, ανεξάρτητα από την έναρξη ή μη ή/και την πρόοδο ή μη των συνομιλιών για επίλυση του Κυπριακού.

Το «περιουσιακό» είναι ένα από τα έξι «κεφάλαια» του Κυπριακού που αποτελούν διαχρονικά την ατζέντα των συνομιλιών για το Κυπριακό. Είναι ένα από τα πιο δύσκολα και, αναμφίβολα, το πιο περίπλοκο από όλα τα κεφάλαια. Ταυτόχρονα, είναι ένα ζήτημα που ταλαιπωρεί τους ιδιοκτήτες και τους χρήστες των «περιουσιών που επηρεάστηκαν» διαχρονικά και σε καθημερινή βάση τα τελευταία πενήντα ένα χρόνια.

Πιστεύουμε ότι αυτή η πρόταση: 

α) θα απαμβλύνει σε μεγάλο βαθμό τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ιδιοκτήτες (αλλά και οι χρήστες) των περιουσιών που επηρεάστηκαν και στα δύο μέρη του νησιού,

β) θα διευκολύνει σημαντικά τις διαπραγματεύσεις σε περίπτωση επανέναρξης των και θα επιταχύνει την επίτευξη συμφωνίας και

γ) θα προετοιμάσει το έδαφος για την αποτελεσματική λειτουργία της Επιτροπής Περιουσιών η οποία θα συσταθεί μετά την επίτευξη λύσης.

Η Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή Περιουσιών θα συσταθεί μέσα στα πλαίσια των ΜΟΕ με τη συμμετοχή ίσου αριθμού Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και πιθανόν με τη συμμετοχή ξένων εμπειρογνωμόνων. Οι όροι εντολής και οι εξουσίες της Επιτροπής θα διευρύνονται με την πάροδο του χρόνου, αφού εξετάζονται τα οφέλη που προκύπτουν και αφού εδραιώνεται η επιθυμία για διαφάνεια και η εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών.

Επεξήγηση πρότασης:

Με βάση το σκεπτικό αυτό οι όροι εντολής θα περιλαμβάνουν τα πιο κάτω, εκκινώντας από το (α) και καταλήγοντας σταδιακά στο (θ):

α) την επιθεώρηση των μηχανογραφημένων βάσεων δεδομένων για τις περιουσίες που χρησιμοποιούνται από τα δύο μέρη, προκειμένου να επαληθευτεί εάν είναι συμβατά μεταξύ τους. Εάν δεν είναι, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για να καταστούν συμβατά.

Επιπλέον, σε περίπτωση που τα δεδομένα που έχουν εισαχθεί σε αυτές τις βάσεις δεδομένων είναι ελλιπή (π.χ. εάν οι ελληνοκυπριακοί τίτλοι ιδιοκτησίας πριν από το 1974 δεν έχουν μηχανογραφηθεί), θα πρέπει να μηχανογραφηθούν πολλές πρόσθετες πληροφορίες που υπάρχουν σήμερα σε χαρτί. Αυτές οι ενέργειες αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των δύο μερών και για τη δημιουργία μιας ενιαίας βάσης δεδομένων για όλες τις επηρεαζόμενες περιουσίες, όπως συμφωνήθηκε στις διαπραγματεύσεις,

β) την σταδιακή σύγκριση και επικαιροποίηση όλων των πληροφοριών για τις περιουσίες, ξεκινώντας από περιοχές οι οποίες δεν παρουσιάζουν πολιτικές περιπλοκές π.χ. ελληνοκυπριακές περιουσίες στις ελεύθερες περιοχές Αμμοχώστου (των οποίων τα μητρώα βρίσκονται στην κατοχή των αρχών της «ΤΔΒΚ»), τουρκοκυπριακές περιουσίες στο κατεχόμενο τμήμα της Επαρχίας Λευκωσίας (των οποίων ορισμένα μητρώα βρίσκονται στην κατοχή των αρχών της Δημοκρατίας, περιουσίες στην νεκρή ζώνη κλπ.

γ) την εξέταση των ισχυρισμών του Εβκάφ και υποβολή σχετικής αντικειμενικής έκθεσης με στόχο την οριστική επίλυση του θέματος,

δ) την οριστική εξακρίβωση των ιδιοκτητών των περιουσιών που επηρεάστηκαν μετά από σύγκριση των μητρώων και άλλων πληροφοριών που βρίσκονται στην κατοχή της κάθε πλευράς, με την συμβολή των προσώπων τα οποία διεκδικούν τις περιουσίες,

ε) την δημιουργία μιας ενιαίας μηχανογραφημένης βάσης πληροφοριών για όλες τις περιουσίες που επηρεάστηκαν η οποία να είναι στη διάθεση των δύο μερών,

στ) την ανταλλαγή πληροφοριών αναφορικά με την κατάσταση επί του εδάφους και την παρούσα χρήση των περιουσιών και (πιθανόν) την καταχώρηση των πληροφοριών αυτών στο μηχανογραφημένο σύστημα,

ζ) την υποβολή εισηγήσεων στις πολιτικές ηγεσίες για τρόπους προσφοράς θεραπείας στους ιδιοκτήτες (και κατ’ επέκταση στους χρήστες) πριν και ανεξάρτητα από τη λύση του κυπριακού,

η) σε περίπτωση επανάληψης των συνομιλιών την υποβολή δεδομένων και προτάσεων προς τους διαπραγματευτές των δύο πλευρών, με βάση την πείρα και την τεχνογνωσία η οποία θα έχει αποκτηθεί, για οριστική επίλυση του περιουσιακού,

θ) σε περίπτωση επίλυσης του κυπριακού την διάθεση της ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων που θα έχει δημιουργηθεί, στην Επιτροπή Περιουσιών η οποία θα συσταθεί, ώστε να διευκολυνθεί και να επιταχυνθεί το τεράστιο έργο το οποίο θα πρέπει να επιτελέσει.

Δ) Διασύνδεση Κυπριακού με τη Μεγάλη Εικόνα - Χάραξη πορείας κοινών συμφερόντων 

Οι εξελίξεις σε σχέση με την αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας της Ευρωπαικής Ένωσης και το πρόγραμμα SAFE φέρνουν τις Ευρωτουρκικές σχέσεις ξανά στο προσκήνιο. Αναντίλεκτα, υπάρχουν Ευρωπαϊκές δυνάμεις που επιθυμούν την ένταξη της Τουρκίας στη νέα αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας της Ε.Ε. και που πιέζουν γι’αυτό. 

Η Κύπρος σε αυτήν τη συγκυρία πρέπει να προτάξει την ανάγκη λύσης του Κυπριακού ως θέμα και Ευρωπαϊκής ασφάλειας και να εμπλακεί δημιουργικά, και όχι μόνο καταγγελτικά στη διαδικασία. Πρέπει να συνδέσουμε την εμπλοκή της Τουρκίας στις αμυντικές εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου διακυβεύονται δισεκατομμύρια, με την άμεση λύση του Κυπριακού. Η ανάγκη για να κοιτάξει η Ευρώπη σοβαρά τους αμυντικούς της σχεδιασμούς, καθιστούν το θέμα ιδιαίτερης σημασίας για τα κράτη μέλη και θα κοιτάξουν να επισπευθούν οι διαδικασίες. Η Κύπρος δεν μπορεί να μείνει έξω από τις εξελίξεις, δεν μπορεί να μείνει στη γωνιά και να παραπονιέται, πρέπει να κοιτάξει να εμπλακεί ουσιαστικά. 

Οφείλουμε να κινητοποιηθούμε προς την κατεύθυνση της λύσης, υιοθετώντας το κεκτημένο και τη σημασία της πολιτικής ισότητας, που καίει τους Τουρκοκύπριους και προτάσσοντας την ανάγκη να χρησιμοποιηθεί το κεκτημένο προς την κατεύθυνση γρήγορης κατάληξης στη συμφωνία για λύση του Κυπριακού. Στόχος πρέπει να είναι το ένα κράτος με δύο πολιτικά ίσες συνιστώσες πολιτείες σε μια ομοσπονδία, με μία ιθαγένεια, μία κυριαρχία και μία διεθνή προσωπικότητα. 

Το διακύβευμα για την Ευρώπη, είναι σήμερα τεράστιο και είναι πλέον ξεκάθαρο ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η Τουρκία θα είναι παρούσα στην νέα αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας στην Ευρώπη. Παρά να εξαντλούμε το διπλωματικό μας κεφάλαιο, ας το χρησιμοποιήσουμε για να φέρουμε το κυπριακό στο προσκήνιο - με τρόπο δημιουργικό και με την αίσθηση του επείγοντος. Ας χρησιμοποιήσουμε τη θέληση τόσο της Ευρωπαικής Επιτροπής αλλά και της Τουρκίας, για ενίσχυση των δεσμών τους, με τρόπο που να βγούμε κερδισμένοι - και όχι περιθωριοποιημένοι, και με άλυτο το κυπριακό. Αλλιώς απλώς θα βρεθεί τρόπος η Τουρκία να εμπλακεί, όπως ήδη βλέπουμε να γίνεται, και εμείς θα έχουμε μείνει με άλυτο Κυπριακό και με την Τουρκία να ενισχύει τη θέση της στα κατεχόμενα. 

Η ένταξη μας στην Ε.Ε. ήταν η πιο μεγάλη μας επιτυχία και πρέπει να ειμαστε σε θεση να τη χρησιμοποιήσουμε. Η αντίληψή μας όμως, πρέπει να πάει περα από την καταγγελία και τις επιστολές και να δούμε πως συνδέουμε τα συμφέροντα που δημιουργούνται σήμερα, με τρόπο που να επωφεληθούμε και εμείς και κυρίως, να κλείσουμε το μέγα πρόβλημά μας, που εμποδίζει και την ασφάλεια, και την ευημερία και την προοπτική στην Κύπρο. 

Δεν έχουμε άλλο χρόνο, σε μια συγκυρία όπου πέρα από την ψευδή αίσθηση γεωπολιτικής υπεροχής, η σκληρή αλήθεια είναι ότι η Τουρκία ενισχύεται στην περιοχή, το στατους κβο απλώς δεν υπάρχει, αφού βρισκόμαστε συνεχώς με νέα τετελεσμένα επί του εδάφους, ενώ κινδυνεύουμε από την περαιτέρω στρατικοποίηση και γεωπολιτική ένταση που τυχόν να μεταφερθεί στο νησί μας.  Εξάλλου, μια σπίθα χρειάζεται για το νησί να ξανακυλήσει στο αίμα.  Μόνο με λύση του Κυπριακού μπορεί η Κύπρος να δει τους ορίζοντες της προοπτικής και της ευημερίας να ανοίγονται, αλλά κυρίως μπορεί να είναι ασφαλής και απαλλαγμένη από τα κατοχικά στρατεύματα. Ας εκμεταλλευτούμε τη συγκυρία για να κερδίσουμε τον διακαή μας πόθο, μιαν ενωμένη, Ευρωπαϊκή Κύπρο, χωρίς κατοχή, μέσα από ένα πλαίσιο κοινών συμφερόντων.